ارزش عمل

ارزش عمل

• گاه یک عمل را افرادی زیادی انجام می دهند ولی ارزش عملی که انجام داده اند یکسان و برابر نمی باشد ، علت تفاوت ؛ گاه جنبه کمیت و مقدار و اندازه آن است و گاه کیفیت و چگونگی عمل می باشد
• همانند غذایی که تعداد زیادی همان غذا را طبخ کرده اند ، ولی از نظر کیفیت و مقدارِ موادِ غذایی که در آن بکار برده و طعم و مزه ی غذا با یکدیگر متفاوت هستند ، علاوه بر اینکه تاثیری که مواد غذایی تازه وسالم برای سلامت انسان دارد ، بهتر و بیشتر خواهد بود .
• گرچه این مثال در موردِ موضوعاتِ مادی بود ولی در موضوعات معنوی نیز ، مسئله همینگونه است ، به عنوان مثال ؛ عبادتی مثل نماز را که همه ی افراد به یک شکل و صورت انجام می دهند ، اگر به شیوه ی صحیحی هم انجام پذیرفته باشد ،  امّا از نظر کیفیت و باطنِ عمل ، نمازی که افراد مختلف انجام می دهند تفاوت بسیار با یکدیگر دارد
• حضورِ قلب و توجّهِ به خداوند در حال نماز و در کنار آن ، پرهیز از گناهان ، بر ارزش عبادتِ انسان خواهد افزود ، و این عبادت ، تاثیر بیشتر و بالاتری را برای نماز گزار به ارمغان خواهد آورد

به پایان

به پایان

• انسان به کاری که علاقه مند است و آن را دوست دارد  ، نمی خواهد به زودی پایان پذیرد ، و تمایل دارد آن کار ادامه داشته و به زودی تمام نشود ، به عکس نسبت به کاری که علاقه مند نیست ، اگر مجبور باشد که آن را انجام دهد ، دوست دارد  هر چه زود تر پایان پذیرد
• این موضوع اختصاص به کار وعمل ندارد ، بلکه در ملاقات با افراد مختلف نیز مسئله چنین است ، به کسی که علاقه مند است می خواهد ساعت ها در کنار او بوده و از معاشرت با او خسته نمی شود و اگر به کسی علاقه مند نباشد می خواهد هر چه زودتر از او جدا شده  و گفتگو با او را پایان دهد
• این علاقه مندی به نوعی به موضوع سود و زیان مادی و معنوی نیز ارتباط پیدا می کند ، به این معنا که ما به چیزی علاقه مند هستیم که برای ما سودی دارد و به چیزی که زیانی برای ما داشته و یا لا اقل سودی ندارد علاقه مند نیستیم ، پس معرفتی که از سود وزیان چیزی برای ما حاصل می شود زمینه ای برای علاقه مندی یا بی علاقه بودن را در ما ایجاد می کند
• این موضوع در مورد عبادت نیز صدق می کند ، به این معنا که اگر کسی از تاثیری که عبادت در سعادت مندی انسان در دنیا و آخرت دارد ، آگاه باشد ، عبادت را از روی شوق و رغبت به جا می آورد و اگر از تاثیر عبادت بر روح و جان آدمی و نقش آن در سعادت ، بی خبر باشد ، اگر هم بنا به عللی عبادت کند ، آن را از روی رغبت برپا نداشته و می خواهد هر چه زودتر پایان پذیرد.

با اراده

با اراده

• انسان در انجام هر کاری ، نیازمند "انگیزه ی کافی" و سپس "اراده جدی" می باشد ، از این رو اگر انسان ، رغبت و اراده ای برای انجام کار نداشته  ، بدیهی است به انجامِ آن کار إقدام نمی نماید

• و زمانی برای انسان انگیزه ای ایجاد می شود که : ضرورت عملی را در زندگی در ک نموده  و اهمیت و جایگاه آن را احساس نماید ، لذا اگر برای کاری احساس ضرورت نکرده و اهمیتی برای آن قائل نباشد ، در انجام آن کار، سستی نموده و حتّی آن عمل را کنار می گذارد
• در این راستا داشتن "انگیزه" و سپس "اراده" ، عاملی درونی برای حرکت بوده و در این صورت ، فشار بیرونی به افراد ، برای انجام کار تاثیر چندانی ندارد . 
• فردی که در انجام نماز سستی می نماید ، روزی انجام می دهد و روزی انجام نمی دهد ، مدتی رها می کند ، دوباره از سر می گیرد و پس از مدتی کنار می گذارد ، کسی است که به اهمیت و جایگاه عبادت و تاثیری که در نفس آدمی داشته و تامین کننده سعادت دنیا وآخرت انسان است پی نبرده لذا در انجام آن سستی می ورزد ، بدیهی خواهد بود که آشنایی با فلسفه عبادت به ویژه نماز و سپس برنامه ریزی مستمر برای برپا داشتن آن جزء نخستین گام هایی خواهد بود که کسی در این راستا بر می دارد

تنبلی

تنبلی

• تنبلی حالتی در انسان است که بر أثر آن ، فردِ تنبل در انجام کار سستی نموده و انجام آن را به تأخیر انداخته و در برخی از موارد از انجام آن شانه خالی می کند
• تنبلی در انسان با ابعاد جسمی ، ذهنی و روانی در ارتباط است به این معنا که منشأ آن می تواند به شرایط جسمی انسان و یا تصوّرات او از کار و یا عادت هایی مربوط شود که در وجود او نهادینه شده است
• سبک زندگی نیز در ایجاد ، تقویت و یا کاهش تنبلی ، می تواند اثر گذار باشد ، به این معنا که اگر در زندگی تحرّک کافی نداشته ، و سبکی عافیت طلب و راحت طلب را پیشه ی خود ساخته باشیم ، این روش به عنوان یک عادت ، در تنبلی انسان ، نقش خواهد داشت
• فرد تنبل همانگونه که ممکن است از وظایف ضروری خود در زندگی تقصیر و کوتاهی نماید ، ممکن است در انجام عبادت نیز کوتاهی نماید ، زیرا بخشی از عبادت نیازمند تحرّک ، تلاش و تهیه ی مقدمّات برای انجام عبادت است ، در عبادتی همچون نماز ، انسان باید وقت شناس بوده ، مکان مناسبی برای عبادت فراهم نموده ، با بدن و لباس پاک به نماز بایستد ، انجام آن را بر کارهای دیگر ترجیح دهد و تمام اینها می طلبد انسان با نشاط ، فعّال ، و با تلاش به عبادت إقدام نماید

چارچوب

چارچوب

• برخی چنین می پندارند که در عبادت ، قانون خاصی حاکم نبوده و انسان به هر صورتی خواست می تواند خداوند را عبادت کند ، هر چه بگوید ، هر طور که خواست عمل کند ، و تابع قانونی نمی باشد . !
• در صورتیکه این پندار صحیحی نمی باشد ، و عبادت و بندگی خداوند  بر اساس چارچوب ِخاصی انجام می شود و اصولاً عبادت  و بندگی ، با اطاعت و پیروی از روشی خاص تحقّق می یابد .
• از این رو ، در عبادت موضوع "صحّت" مطرح می شود ، یعنی عبادت کننده لازم است عبادت را بطور صحیح و درستی ، انجام دهد ، تا تکلیفی را که به عهده دارد ، انجام داده باشد و نیازی به انجام دوباره ی آن نباشد
• در عبادتی همچون نماز ، نمازگزار نباید ، هر محتوایی که می خواهد و خارج از دستور العمل نماز است به زبان بیاورد ، زیرا اقوالِ نماز(گفتنی های نماز) طبق قانون و با هدف خاصی بیان شده ، که اگر این چارچوب نباشد ممکن است افراد چیزهایی را بر زبان آورند ، که شایسته ی عبادت خداوند نباشد .
• در افعال نماز( ایستادن ، نشستن ، رکوع ، سجده) هم این قانون کلی حاکم است که باید طبق دستور خاصی انجام شود ، و این افعال هر کدام حکمت و علت ویژه ای دارد که در جای خود گفته شده است ، علاوه بر اینکه وقتی نماز گزار بر اساس دستور ، عمل می کند ، یک هماهنگی و وحدتی در عبادت ، تحقق می یابد که می توان آن را در نماز جماعت مشاهده نمود .

زیبایی عمل

زیبایی عمل

معمولاً چیزهایی که زیبایی آنها جنبه ی مادی دارد ، این زیبایی را باید در ظاهر و شکل و صورت آنها جستجو نمود ، مانند انسانی زیبا ، خانه ای زیبا یا گلی زیبا ؛ ولی چیزهایی که زیبایی آنها معنوی است ، بیشتر باید این زیبایی را در درون آنها و حقیقت آن مشاهده نماییم

در مورد عبادت و بندگی خداوند مسئله این چنین است که باید زیبایی را در روح عمل  و درون آن به نظاره بنشینیم ، مثلاً در روزه که ظاهر آن امساک و خودداری از خوردن و آشامیدن است و ممکن است تا حدّی ، سختی و دشواری هم در آن باشد ، ولی نیّت الهی در اینکار و اخلاصی که در انجام آن می باشد ، باعث می شود ، حقیقت عمل را  زیبا نموده و باطن آن را جلوه ی دیگری بخشد

یا نمازی که بر پای می داریم در ظاهر ایستادن و خم شدن و به خاک افتادن است و گفتن برخی از کلمات وجملات ؛ و لی حقیقت آن ، سخن گفتن با معبود ، تعظیم و بزرگداشت و پرستش او می باشد که این بخش است که روح عمل بوده و حیات و جمال عمل را باید از این زاویه مشاهده نمود

الفاظ و سخنان

الفاظ و سخنان

• عبادت خداوند تابع قوانین خاصی است که لازم است از سوی کسانی که به عبادت می پردازند رعایت شود ، و اصولاً یکی از خصوصیات هر عبادتی رعایت جزئیات و شرایط آن می باشد و بدون رعایت آنها ،عبادت ، عبادت نخواهد بود
• انسانیکه هنوز وارد نماز نشده ممکن است هر حرفی بزند وهر سخنی را به زبان جاری کند ، امّا زمانیکه وارد نماز گردید ، مجاز نیست که هر چه بگوید و هر سخنی را به زبان جاری نماید ، فضای عبادت اقتضاء می کند ، سخنان انسان هم مناسب همین فضا باشد ، زیرا در برابر خداوند ایستاده و می خواهد با آفریننده ی خود سخن بگوید ، لذا باید سخنان او نیز بر اساس دستورالعمل خاصی باشد ، در دنیا هم چنین است که وقتی در برابر بزرگی قرار می گیریم ، دیگر به صورت عادی سخن نگوییم ومراقب سخنان خود باشیم ، و بر خلاف ادب وآداب چیزی از ما صادر نشود
• آنچه را لازم است در حال نماز به زبان جاری کنیم بخش مهمی از عبادت ما را تشکیل می دهد ، نمازگزار در حال ایستاده و نشسته ، در رکوع و سجده ؛ کلمات و جملاتی را بر زبان جاری می کند ، که یا تلاوت قرآن است و یا ذکر است و یا دعا و نیایش ، و در همه ی اینها ، خداوند را به ستایش و بزرگی و قداست یاد می نماییم که توجّه به مفهوم این الفاظ در افزایشِ معرفت انسان به خداوند تأثیر بسزایی خواهد داشت .

در خانواده

در خانواده

• بخشی از فرهنگ نماز در محیط خانواده و از دوران کودکی وسپس در دوران نوجوانی در انسان شکل می گیرد  ، غالباً کودکان تحت تأثیر رفتار والدین قرار گرفته و بسیاری از موضوعات را در محیط خانواده می آموزند ، انسان در دوران کودکی توانایی فکر کردن و تشخیص خوب یا بد بسیاری از امور را ندارد و آن را به صورت تقلیدی از پدر ومادر خود می پذیرد ، بر این اساس مهم است که والدین چگونه این فرهنگ را به فرزندان خود منتقل نمایند
• اگر رفتار هایی که قرار است به عنوان یک آموزه فرهنگی در فرزندان ما نهادینه شود به شیوه ای مناسب و همراه با خاطره ای خوب باشد ، این رفتار در بزرگسالی نیز مورد توجّه و عمل قرار می گیرد و اگر رفتار به شیوه ای نادرست و با خاطره ای تلخ در ذهن کودکان نهادینه شود ، در بزرگسالی ممکن است کنار گذاشته شود
• از آنجایی که نماز و عبادت خداوند ، زمینه ی سعادتمندی انسان را در این دنیا و دنیای دیگر فراهم می کند ، شایسته است همراه با ملایمت ، مدارا و صبر و حوصله و نیز خاطرات لذت بخش به فرزندان آموزش داده شود ، و به عکس اگر این امر مهم با تندی و خشونت آموزش داده شود ، چه بسا ممکن است مورد بی مهری و بی توجّه ای فرزندان قرار گرفته و در بزرگسالی از سوی آنان کنار گذاشته شود .!

خالصانه

خالصانه

• عبادت زمانی شایسته نام عبادت می شود که "فقط" برای خدا بجا آورده شود به این معنا که قصد اولیه برای انجام آن الهی باشد و انسان مؤمن تا پایان عبادت بر همین قصد باقی باشد و از این قصد الهی بر نگردد
• انسان مؤمن می خواهد با عبادت خود به خداوند تقرّب جسته به او نزدیک گردد (قربة الی الله) بنابراین هیچ نیّتی جز خدا ندارد ، حتی غیر خدا را در نیّت خود از عبادت ، شریک نمی سازد ، و عمل ریایی انجام نمی دهد که اگر چنین عملی اتفاق افتاد ، عبادت دیگر عبادت نخواهد بود ، گر چه صورت عبادت را دارد ولی حقیقتش عبادت نیست ، لذا تأثیری را که از یک عبادت شایسته است دریافت کند به او نخواهد رسید
• پس عبادت باید خالصانه باشد تا هم صحیح باشد و در مرحله ی بعد نیز مقبول حق واقع شود ، و به او رشد داده ،  او را بالا ببرد ، در غیر اینصورت نه تنها او را صعود نمی دهد بلکه او را پایین نیز می آورد

بزرگداشت

بزرگداشت

• نماز گزار با بزرگداشت خداوند وارد نماز می شود و این بزرگداشت در طول عبادت و تا پایان نماز ادامه دارد
• نماز گزار با زبانش اعتراف می کند خداوند بزرگتر است (الله اکبر) و این بزرگی آنقدر است که زبان از توصیفش عاجز و ناتوان است  ، از این رو نماز گزار به اعتراف زبانی اکتفا نکرده و در عمل نیز در برابر عظمت خداوند ، تعظیم می نماید (رکوع) و از سوی دیگر به خاک افتاده و سر به زمین می گذارد (سجده)
• نماز گزار در طول نماز نیز از عظمت (سبحان ربی العظیم و بحمده) و بلندی شأن و مرتبه ی الهی یاد می کند(سبحان ربی الأعلی و بحمده) و خداوند را منزّه از هر عیب و نقصی می داند (سبحان الله)
• هنگامیکه نماز گزار با زبان و عمل خود از بزرگی و عظمت الهی یاد نمود ، در حقیقت به کوچکی خود و همه چیز اعتراف نموده و این معنا ، او را به خشوع در برابر خالق هستی وا می دارد