عبادت و رستگاری

 

عبادت و رستگاری

 

• انسان موجودی است که در دل زمان زندگی می کند ،  و گذر زمان بر عمر او اثر گذاشته و هر لحظه از عمر او می کاهد ، از این رو انسان چاره ای جز مدیریت زمان برای خود ندارد ، به خصوص که انسان از میزان و اندازه ی عمر خود در این دنیا نیز آگاه نمی نبوده و نمی داند چند سال در این دنیا خواهد ماند ،  و حتی انسان از زمانِ پایان عمر خود نیز با خبر نیست ،  و هر لحظه ممکن است از این دنیا رخت بربندد ، در این شرایط عقل و منطق حکم می کند که انسان از زمان محدود خود در این دنیا به بهترین شکل ممکن بهره برداری کند .

 

• انسانی که به خداوند ایمان دارد و خلقت و آفرینش را هدف دار می داند و انسان را موجودی مسئول و دارای تکلیف و وظیفه می داند ، و اعتقاد دارد که پس از این دنیا ، عالَم دیگری هست که اصل زندگی و حیات ابدی در آنجا می باشد  و علاوه آگاه است که این دنیا زود گذر و مقدمه ای برای آخرت است ، نمی تواند وقت و زمان خود را در این دنیا به بطالت بگذراند و نسبت به وظایف مادی و معنوی خود بی توجّه باشد ، به ویژه نسبت به عبادت و بندگی خداوند که هدف از آفرینش انسان نیز می باشد . با توجه به این موضوع غفلت از انجام عبادت ( به ویژه نماز) ، ضمن اینکه تقصیر و کوتاهی در امر بندگی خداوند است ، برای سعادت و رستگاری انسان نیز زیان بار خواهد بود .

تلگرام=t.m/farhangenamaz110

لذت عبادت

 

لذت عبادت

• در ضمن دعایی از خداوند می خواهیم که از (نسیم و) خنکی عفو و گذشت خویش و شیرینی یاد و رحمت خویش به ما بچشاند (1)

 

• اولیاء و دوستان خداوند به علت معرفت و جایگاهی که نزد خداوند دارند ، حاضر نیستند که لذت و شیرینی یاد خداوند را با چیزی عوض کنند و لذا در سیره ی آنان می خوانیم که در هنگام عبادت از هر چیزی جز یاد خداوند ، غافل می شدند و به مادیات و اطراف خود توجّه ای نداشتند و حاضر نبودند مانند برخی از مردم سریع ، عبادت خود را تمام کنند و هنگامیکه به تنهایی به عبادت می پرداختند ، مدت زمانی طولانی به عبادت و ذکر خداوند مشغول بوده و با تضرّع و شوق و رغبت ، خدای خویش را می خواندند ، گرچه هر انسانی نمی تواند همانند آنان به عبادت خداوند بپردازد ولی حداقل لازم است آنان را در این جهت الگوی خود قرار داده و به اندازه ی توان خود در انجام عبادت خداوند کوشا باشد .

 

• در دعایی که گذشت از خداوند می خواهیم که او شیرینی ذکر و یاد خود را به ما بچشاند ،  همانگونه که ملاحظه می شود در این دعا تعبیر به چشاندن شده است ، معمولاً واژه ی چشیدن را در مورد غذایی بکار می برند که مقدار کمی از آن را در دهان گذاشته تا از طعم و مزه ی آن با خبر شوند و چشاندن در جایی بکار می رود که فردی به دیگری مزه ی غذایی را بچشاند ، در این دعا نیز از خداوند خواسته شده که مزه و طعم و شیرینی ذکر خود را به بنده اش بچشاند ، بنابر این بنده به تنهایی و بدون مدد الهی نمی تواند در حد چشیدن نیز از شیرینی یاد خداوند بهره مند گردد ، و اگر بنده ای شیرینی یاد خداوند را بچشد ، دیگر حاضر نخواهد بود ذکر و یاد خداوند را با چیز دیگری عوض نماید .

تلگرام=t.m/farhangenamaz110

----------------------

1 -اَذِقْنِی بَرْدَ عَفْوِکَ وَ حَلَاوَةَ ذِکْرِکَ وَ رَحْمَتِک‏ (بحارالأنوار  ج 94  ص  180)

چهره دین

چهره دین

• انسان دارای اعضا و جوارحی است و هر عضو انسان برای کاری آفریده شده ، دست برای کار انجام دادن ، پا برای راه رفتن ، گوش برای شنیدن و چشم برای دیدن و همینگونه سایر اعضایی که انسان دارد ، در این میان صورت یا چهره بخشی از بدن انسان است که چند عضو را در خود جای داده و علامت و نشانه ای برای شناخت هر انسانی نیز محسوب می شود ،  لذا در غالب موارد برای تشخیص هر انسانی به چهره او نگاه می کنیم و در دنیا ، عکسِ هر انسان ، یک نشانه ی مهم برای تشخیص هویت او می باشد .

​​​​​​​

• البته صورت اختصاص به انسان ندارد و سایر جانداران و یا جمادات نیز هر کدام دارای صورتی هستند که از آن راه شناخته می شوند ، مانند حیوانات ، گیاهان ، خاک ها و سنگ ها و ... که هر کدام با نوع یا صنفی که دارند با دیدن شناخته می گردند ، در این راستا برای موضوعات و مفاهیم نیز چهره و صورتی در نظر گرفته اند که برای شناختن آن مورد استفاده قرار می گیرد ، مثلاً برای علوم مختلف قواعد و فرمول های خاصی تعیین کرده اند که از راه دیدن صورت و شکلی که دارد می توان به فهم و تشخیص آنان راه پیدا نمود .

​​​​​​​

• امور معنوی نیز دارای ظاهر و باطنی می باشد که برای هر کدام از آنان قانون و دستورخاصی وجود دارد ، مثلاً در عبادتی چون نماز ، صورت ظاهر آن ، ایستادن و رکوع و سجود و نشستن و برخاستن و ... می باشد و باطن آن نیت و قصدی است که نماز گزار دارد و بر هر کدام از آنها اثری مترتب می گردد که در صحت و قبولی عبادت تاثیر گذار خواهد بود ، لذا گفته اند انسان نباید صورت و ظاهر نماز را برهم زند ، یعنی کاری نکند که با انجام آن کار از صورت نماز خواندن خارج بشود . همانگونه که اگر خدشه ای در نیت او پدید آید ، باز از درون ، عبادت خود را  تباه خواهد نمود ، مانند ریا کردن ، که با قصد الهی داشتن در نماز منافات دارد .

​​​​​​​

• در روایتی رسولخدا صلّی الله علیه وآله نماز را صورت و چهره ی دین دانسته اند ، یعنی همانطور که خودِ نماز دارای ظاهر و صورتی است ، در عین حال نماز صورت برای چیز دیگری نیز قرار گرفته است که در این روایت آن را صورت برای دین دانسته اند ، گرچه دین مجموعه ای از برنامه ها و دستورات برای سعادت یک انسان است ، و یک دین بخش های مختلفی دارد ولی وقتی به چهره ی دین نگاه می کنیم ، نماز در آن برجسته است به تعبیر دیگر عبودیت و بندگی که هدف یک دین می باشد در نماز تجلّی پیدا می کند .

-------------------

1-لکل شی وجه و وجه دینکم الصلاة (الکافی ج 3 ص270 )

 

یاری خواستن

 

یاری خواستن

• انسان در عینِ توانایی هایی که برای رسیدن به خواسته های خود دارد ،  در کنار آن نیاز ها و ضعف هایی نیز دارد که از دیگران برای بر طرف شدن آنها یاری می طلبد ، امّا همیشه دیگران نیز که انسانی همانند ما هستند ، قادر به بر آوردن همه ی نیاز های ما نیستند ،  در اینجا انسان احساس می کند که باید قدرتی فوق تمام قدرت ها باشد که بتواند از او برای برطرف شدن ضعف های خود و بر آوردن حاجات خویش یاری طلبد .
• قرآن کریم در باره ی خداوند می فرماید : إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ : (1) یعنی فقط خداوند است که بر هر کاری توانا است و غیر خداوند از هر نوع مخلوقی که باشد ، اوّلاً همه آفریده ی خداوند است و ثانیاً اگر قدرت محدودی نیز داشته باشد آن هم از جانب خداوند به او داده شده است و از خود هیچ ندارد ، از اینجاست که اگر دلبستگی و امیدواری باشد ، تنها باید به خدا باشد و جز او هر چه باشد ، روزی از دست انسان خواهد رفت و گردِ فنا و نیستی بر او می نشیند ،  و در اینصورت امید انسان به نا امیدی مبدّل می گردد .
• در ضمن دعایی از خداوند اینگونه در خواست می کنیم : " سپاس خدایی را که از او یاری خواسته و او ما را یاری می رساند ، سپاس خدایی را که امید به او داشته و او امید ما را محقّق می سازد ، سپاس خدایی را که او را می خوانیم و او دعای ما را اجابت می کند ، سپاس خدایی را که از او یاری طلبیده و او ما را  یاری می کند ، سپاس خدایی را که از او در خواست نموده و او به ما عطا می کند ." (2) و این توجّه به خواسته ی بندگان و بر آوردن حاجات آنان در این دعا ، به این علّت است که خداوند هم از نیاز بندگان آگاه است و هم توانایی بر آوردن آنها را دارد .
• خداوند در قرآن کریم می فرماید : " از صبر و نماز کمک ویاری طلبید" (3) ، صبر وشکیبایی در کارها ، عامل مهمی در پیروزی و موفقیت انسان است ، و نماز که ارتباط بنده با خداوند است ، زمینه ای را فراهم می کند که انسان به خالق و آفریننده ی خویش توجّه نموده و به او امید بسته و بر آوردن حاجات خود را از او بخواهد ، لذا در سیره ی امام علی علیه السلام وارد شده که هر گاه امری ایشان را نگران می نمود به نماز پناه می آوردند. (4)  

----------------------------

1-بقره / 20

2- (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی نَسْتَعِینُهُ فَیُعِینُنَا، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی نَرْجُوهُ فَیُحَقِّقُ رَجَاءَنَا، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی نَدْعُوهُ فَیُجِیبُ دُعَاءَنَا، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی نَسْتَنْصِرُهُ‌ فَیَنْصُرُنَا، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی نَسْأَلُهُ فَیُعْطِینَا.) الدروع الواقیة؛ ص: 94

3-وَ اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ  (بقره/45)

4-الکافی ج 3 ص 480(کَانَ عَلِیٌّ ع إِذَا هَالَهُ شَیْ‌ءٌ فَزِعَ إِلَى الصَّلَاةِ)

 

چشم روشنی

 

چشم روشنی

• گاه به هدیه و پیش کشی که برای فردی می برند ، چشم روشنی می گویند ، و شاید این تعبیر برای آن باشد که وقتی هدیه ای را برای کسی می برند شادی در چهره ی او آشکار می شود و خوشحالی را می توان در چشم های او مشاهده نمود ،  لذا این تعبیر را در موردی که فردی از چیزی احساس خوب و نشاط انگیزی دارد بکار می برند . از سوی دیگر هر فرد با توجّه به سلیقه و علاقه ای که به موضوعات مختلف دارد از چیزی خوشحال می شود که ممکن است در این جهت با دیگران فرق داشته باشد . گاه انسانی از موضوعی مادی شاد می گردد و انسان دیگر از موضوعی معنوی به وجد می آید .
• سخنی از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمودند : روشنی چشم من در نماز است (1) به این معنا که ایشان به جهت معرفتی که به خداوند دارند ، و درکی که از عظمت خداوند دریافت می کنند ، و اُنسی که از ارتباط با خداوند می گیرند ، همانند کسی می مانند که هدیه و پیش کشی ارزشمند را به او داده اند که از شادی و خوشحالی ، چشم او روشن شده و احساس نشاط و شادمانی می کند و حاضر نمی باشد که آن را با چیز دیگری عوض نماید .
• از این سخن نیز می توان استفاده نمود که پیامبر صلی الله علیه و آله چون ارزش موضوعات معنوی را می دانند و از طرفی برای موضوعات مادی و دنیوی ارزشی قائل نمی باشند ، لذا چشم روشنی ایشان در مسائل مادی و دنیوی نمی باشد . و هرکس به چنین معرفتی برسد شایسته است در این جهت به پیامبر صلی الله علیه و آله اقتدا نموده و ایشان را الگوی خود قرار دهد و برای عبادت و بندگی خداوند و به خصوص نماز و راز و نیاز با خداوند چنین ارزش و احساسی را قائل باشد  .

------------------------

1-تفسیر الصافی، ج‏1، ص: 126

وقت شناسی

 

وقت شناسی

• بسیاری از عبادات هستند که انجام آنها در وقت و زمان خاصی انجام می پذیرد ، عباداتی چون حج ، روزه ی ماه مبارک رمضان و نمازهایِ روزانه ای که در پنج وقت انجام می شود ، از این رو رعایت اوقاتی که تعیین گردیده برای انجام عبادات لازم شمرده شده است ، و وقت شناسی و در نظر گرفتن زمان عبادت ، بخشی از وظایف کسانی به حساب می آید ، که می خواهند به تکلیف خود عمل کنند .
• به همین جهت است که به افراد مؤمن توصیه به شناختن اوقات و زمان های نماز گردیده و این مسئله معیاری برای شناختن پیروان اهل بیت (علیهم السلام) نیز معرفی شده است (1) امام علی علیه السلام می فرمایند : بر شماست که از زمان های نماز محافظت و مراقبت نمایید ، پس کسی که ( اوقات ) نماز را تباه نماید ، از من نمی باشد (2) ؛ به این معنا که اگر کسی رعایت وقت نماز را نکند و از این جهت ، وقت نمازگزاردن را از دست بدهد ، در حقیقت عبادت خود را تباه کرده است . بنا براین کسیکه می خواهد پیرو واقعی امام باشد لازم است عبادت خود را در وقت مقرّر و تعیین شده بجا آورد .
• در این راستا در قرآن کریم خداوند کسانی را که از نماز خویش غافل هستند مورد مذمت قرار داده و می فرماید : وای بر نمازگزارانی که از نماز خویش غافل هستند (3) این غفلت از چند جهت قابل تصّور است : یکی از بی توجهّی به اوقات نماز ، بطوریکه وقت آن بگذرد و نماز را بجا نیاورند ، یا اینکه آن را سبک شمرده و آن را به شکلی نادرست بجای آورند ، و یا اینکه معمولاً آن را تا آخر وقت به تاخیر بیندازند . (4)
• بنابراین وقت شناسی برای انجام به موقعِ عبادت از وظایف افراد مؤمن است ، این وقت شناسی در زمان های گذشته از روی نشانه های طبیعی بوده ولی امروزه و بر اساس فن آوری های نوین ، تشخیص وقت عبادت به آسانی صورت می پذیرد و افراد به راحتی می توانند از زمان عبادت آگاه شده و آن را در وقت مقرّر خود بجا آورند و حتی می توانند با تنظیم فن آوری های نوین ، به موقع از خواب برای انجام عبادت ، برخیزند.

----------------------

1-وسایل الشیعه ج 5 ص 82

2-(عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ قَالَ عَلَیْکُمْ بِالْمُحَافَظَةِ عَلَى أَوْقَاتِ الصَّلَاةِ فَلَیْسَ مِنِّی مَنْ ضَیَّعَ الصَّلَاةَ ) مستدرک‏ الوسائل   ج  3   ص 98

3-فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُون‏ (ماعون/4و5)

4-تفسیر من وحی القرآن، ج‏24، ص: 441

لحظات شیرین

لحظات شیرین

• هر فرد در زندگی ، لحظات تلخ و شیرینی را برای خود تجربه کرده است ، خیلی از این شیرینی ها برای اکثر مردم مطلوب و لذت بخش است ، و بسیاری از این تلخی ها برای غالب مردم ، نا مطلوب و درد آور است ، امّا در این میان موضوعاتی پیدا می شوند که برای گروهی شیرین و برای گروه دیگری ناخوشایند است ، این شیرینی و یا تلخی به تفاوت انسان ها با یکدیگر بر می گردد ، تفاوت هایی که ناشی از اختلاف عقاید ، علایق و یا عادت ها ، می باشد .
• به عنوان مثال اگر نوع خاصی از غذا را در نظر بگیریم ، عدّه ای از مردم ممکن است به این غذا علاقه داشته باشند و عدّه ی دیگری نسبت به آن بی علاقه باشند ، اگر ما برای کسانی که به آن غذا بی علاقه هستند ، از خواص و فوائد آن غذا و تأثیری که برای بدن دارد صحبت کنیم ، چه بسا آنان نیز به استفاده ی از آن غذا علاقه مند گردند ، و به عکس اگر برای کسانی که به غذایی علاقه دارند ، از بی خاصیت بودن آن و یا زیان هایی که آن غذا برای سلامت انسان دارد  سخن بگوییم ، چه بسا آنان نیز نسبت به استفاده ی از آن بی رغبت شوند .
• از اینجا می توان نتیجه گرفت ؛ نوع برداشت و یا پنداری که هر فرد از موضوعی دارد ، در ایجاد احساس خوب و یا احساس بدی که از آن موضوع دارد تأثیر گذار خواهد بود ، علاوه بر اینکه میزان آگاهی افراد و یا نا آگاهی آنان از موضوعی نیز در ایجاد علاقه و یا نبود علاقه نسبت به آن دخالت دارد ، شاید بسیاری از افراد تجربه کرده اند که زمانی به چیزی علاقه و تمایل داشته و پس از مدتی نسبت به آن بی علاقه شده و یا زمانی به چیزی رغبت و میل نداشته و در زمانی دیگر به آن میل و رغبت نشان داده اند .
• این مسئله تنها در مسائل مادی مصداق ندارد و در مسائل معنوی نیز وجود دارد ، از جمله در عبادتی چون نماز نیز می توان آن را مشاهده نمود  ،  زیرا همواره کسانی هستند که عبادت خود را با میل و علاقه انجام نمی دهند  ولی اگر همین افراد ، از طریق مطالعه و یا مشاوره با افراد آگاه ، به علت های بی میلی و بی رغبتی خود نسبت به عبادت آگاه گردند و درصدد بر طرف کردن آن برآیند ، ممکن است درآینده عبادتی توأم با معرفت ، رغبت و انگیزه را بجای آورند .

تلگرام= farhangenamaz110@

مقام یافتن

مقام یافتن

• برای بسیاری از افرادی که در زمینه ای به فعالیت و تلاش می پردازند ، پیشرفت درکار و دست یافتن به مقامی بالاتر یک هدف است ، برایِ چنین افرادی در جا زدن و توقّف در کار ، یک شکست محسوب می شود ،    آنان سعی می کنند فردایشان بهتر از دیروزشان باشد و از یکنواختی در زندگی پرهیز می کنند ، درست بر خلاف گروه دیگری از مردم که فقط به گذران زندگی می اندیشند و دنبال پیشرفت و یا به اوج رسیدن در کار و فعالیت خود نیستند .
• این موضوع در بسیاری از عرصه های زندگی مصداق دارد و تنها در یک جهت خاص خلاصه نمی شود ، مثلاً در فعالیت های اقتصادی گروهی از مردم فقط به داشتن یک در آمدی برای ادامه ی زندگی اکتفا نموده و از تلاش برای درآمد بالاتر دوری می کنند ولی گروه دیگری تنها به درآمدی برای گذران زندگی اکتفا نکرده به دنبال کسب ثروت برای اهداف دیگری هستند ، و یا در فعالیت های علمی ، دانشجویی فقط به گذراندن تعدادی از واحد های آموزشی و قبول شدن در امتحانات فکر می کند و دانشجوی دیگری تنها به گذراندن چند واحد علمی نمی اندیشد و به دنبال تحقیق و پژوهش و یافتن پاسخ های جدید برای مجهولات علمی می باشد .
• در مسائل تربیتی ، خانواده ای فقط به فکر بزرگ کردن فرزند و جدا شدن او از خانواده و شروع یک زندگی مستقل برای فرزند می باشد و خانواده ی دیگری به دنبال تربیت فرزندانی سالم و صالح و مفید برای خود و جامعه است ، یا در مسائل آموزشی ، آموزگاری تنها به فکر درس دادن به اندازه ای معین است ولی آموزگار دیگری به دنبال یاد دادن و آموزش روش فکر کردن به دانش آموزان خود است . همانگونه که در این مثال ها ملاحظه می شود در عرصه های مختلف زندگی ، پیشرفت و دست یابی به مراحل بالاتر از نظر کمی وکیفی قابل تصور است .       
• در مسائل معنوی و عبادی نیز موضوعی که از آن سخن گفته شد ، مصداق دارد ، مثلاً در باب نماز ، گروهی از افراد فقط به دنبال خواندن ، تمام کردن و به انتها رساندن آن هستند و برای آنها بهبود کیفیت وکمیتِ نماز اهمیتی ندارد ، ولی در عوض گروه دیگری به دنبال کامل شدن عبادت خود هستند ، آنان تلاش می کنند هر روز به معرفت جدیدی در عبادت خویش دست یافته و راه های کامل شدن در عبادت را دنبال و جستجو می کنند .

سودمندی

سودمندی

• معمولاً انسان کارهای خود را به امید رسیدن  به یک نتیجه و هدفی به انجام می رساند ، و علاوه ، غالب انسان ها این هدف و نتیجه را بگونه ای در نظر می گیرند که به سود آنان باشد نه به ضرر آنها ، وا گر احتمال دهند ، این پیش بینی به زیان آنان تمام می شود ، تلاش می کنند از آن پرهیز و دوری کنند ، مثلاً یک کشاورز به امید رسیدن به محصول و سودی که از آن حاصل می شود به کشت و زرع می پردازد و اگر احتمال قابل توجه ای بدهد که کشت او ، نتیجه ی مطلوبی در بر ندارد ، از آن خودداری می کند .
• این موضوع در عرصه های گوناگونی از زندگی انسان اعم از اقتصادی ، علمی ، فرهنگی و غیر از آن ، جریان دارد ، مثلاً یک دانشجو تلاش می کند در رشته ای ادامه تحصیل دهد که فکر می کند در آن به موفقیت دست می یابد و از ادامه تحصیل در رشته هایی که به سود او نمی باشد پرهیز می کند  ، یا فردی که قصد ازدواج دارد ، تلاش می کند با فردی وارد زندگی مشترک گردد که احساس می کند با او خوشبخت می گردد .
• از آنچه گفته شد می توان نتیجه گرفت ، در نظر گرفتن «سودمندی کار» موضوعی است که پیش از انجام هر عملی مورد توجّه قرار می گیرد  و در گام دوم ، احتمال رسیدن به این سود نیز نقش مهمی در دست یابی به هدف ایفا می نماید زیرا ممکن است کسی سودی را در نظر بگیرد ولی شرایط دست یافتن به آن برای او فراهم نباشد  ، واین موضوع در تمام اهداف مادی و معنوی جریان خواهد داشت .
• در مسائل معنوی نیز سودمندی ، عاملی انگیزه ساز در ایجاد رغبت و شوق به معنویات خواهد داشت ، مثلاً نماز که عبادتی بزرگ و با اهمیت برای افراد با ایمان است ، نقش مهمی در سعادتمندی انسان و عاقبت به خیری او  داشته و سود بزرگی برای کسانی است که به سعادت و خوشبختی خویش می اندیشند و از سوی دیگر راه دست یابی به این سود معنوی برای همگان فراهم و در اختیار آنان قرار داده شده  تا با توجّه به آن از این سود محروم نمانند .

آینده نگری

آینده نگری

• همانگونه که انسان ها در دنیا برای آینده ی خود پیش بینی نموده ، و از امروز برای فردای خود تلاش نموده و ذخیره ای را فراهم می نمایند تا آینده ی خوب و سودمندی داشته و از نتایج آن در آینده بهره مند گردند ، همچنان اقتضا می کند ، برای فردای خود ، در جهان دیگر نیز پیش بینی و آینده نگری لازم را داشته باشند .
• آینده نگری تنها ، در مسائل مادّی خلاصه نشده ، بلکه لازم است در این جهت به موضوعات معنوی نیز توجّه شود ، زیرا آنچه سعادت انسان را تأمین می کند ، بیشتر به مسائل معنوی ارتباط پیدا می کند ، و اگر توجّهی هم به موضوعات مادی وجود دارد ، لازم است در راستای اهداف معنوی در نظر گرفته شود ، مثلاً اگر کسی برای آینده بهتر خود در دنیا تلاش می کند ، زمانی با ارزش خواهد بود که با انگیزه های الهی و معنوی همراه باشد و در آن صورت است که از پاداش الهی نیز بهره مند خواهد شد .
• آینده نگری اگر فقط به دنیا و مسائل پیرامون آن خلاصه شود ، باعث محدود شدن دیدِ انسان به همین دنیا می گردد و در صورتیکه آینده نگری از این دنیا فراتر رود و شامل جهان دیگر نیز گردد ، به نگاه انسان وسعت بخشیده و از محصور شدن در زمین و طبیعت او را رها خواهد نمود ، و در اینصورت است که روح وافکار انسان را  رشد داده و به جهانی فراتر از این دنیا ، صعود پیدا خواهد کرد . و این مقدمه ی به کمال رسیدن انسان می باشد .
• از جمله ی چیز هایی که نشانه ی آینده نگری در انسان است ، توجّه و تأکید بر انجام عبادات به ویژه نماز است ، نماز همانگونه که در دنیا بر افکار ، باور ها و رفتار انسان تأثیر گذار است ، بر زندگی انسان در جهان دیگر نیز مؤثر خواهد بود ، زیرا نماز از جمله ی اعمال صالح ، و از بهترین و برترین اعمال انسان به شمار می آید ، و ضمن اینکه به سهم خود ، بر سعادت دنیای انسان اثر می گذارد ، سهم بیشتری بر سعادت انسان در جهان دیگر خواهد داشت .