نظم وبرنامه ریزی

نظم وبرنامه ریزی

• نماز عبادتی است که با در نظر گرفتن زمان و وقت به انجام می رسد از این رو نمازگزار برای بجا آوردن این عبادت ، لازم است زمان را در نظر گرفته و بر این اساس وظیفه ی خود را به انجام رساند ، مراعات این موضوع به تدریج ، نظم خاصی را در شبانه روز برای نمازگزار ایجاد می کند که سایر برنامه های او را در زندگی تحت تاثیر خود قرار می دهد .
• نماز گزاری که برای عبادت خود اهمیت قائل است ، برای خوابیدن و بیدار شدن ، برای کار و فعالیت های روزانه خود ، برای رفتن به سفر ، برای اقامت خود در هر جا و مکانی  ، شرایط انجام عبادت را در نظر گرفته و بر اساس آن برای خود برنامه ریزی می کند ، او پیش بینی می کند ، چه ساعتی بخوابد تا بتواند صبح به راحتی برای عبادت برخیزد ، چه غذایی بخورد که برای برخاستن از خواب احساس سنگینی نکند ، در سفری که می خواهد برود ، امکان انجام عبادت و زمان آن را در نظر می گیرد
• امّا اگر کسی برای عبادت خود اهمیتی قائل نباشد ، برای او مهم نیست که چه ساعتی از خواب بیدار شود ، واگر زمانِ نماز از دست او برود ، خاطرِ او آزرده نمی شود ، چنین فردی سایر کارها برای او با اهمیت تر است ، لذا اصل را برای کارهای دیگر قرار می دهد وعبادت در حاشیه ی برنامه های دیگر او قرار می گیرد که اگر با سایر برنامه های او تداخل نداشت ، عبادت را بجا می آورد ، در غیر اینصورت عبادت را کنار می گذارد
• نکته ی اساسی آن است که به یاد داشته باشیم ، عبادت برای انسان مؤمن یک اصل است و چنین انسانی ، برنامه های زندگی خود را با زمان ِعبادت خود تنظیم می کند ، در اینصورت نه تنها از برنامه های زندگی خود عقب نمی ماند بلکه خیر و برکتی در کار و زندگی او ایجاد شده و هم از دنیای خود بهره گرفته وهم برای آخرت خود بهره ای فراهم نموده است

نماز و دعا

 

نماز ودعا

• نماز به عنوان یک عبادت مهم ، بر اساسِ نیازِ معنویِ انسان به ارتباط با خداوند و پرستش او ، مقرّر داشته شده و در حقیقت با برپا داشتن آن ، انسان نیاز خود را به خداوند اعلام می کند ، علاوه بر اینکه در محتوای این عبادت ، درخواست و طلب از خداوند نیز نهفته است
• مثلاً در سوره ی حمد که در رکعت اوّل و دوّم نماز تلاوت می شود ، از خداوند در خواست هدایت به راه مستقیم را تکرار می کنیم (اهدنا الصراط المستقیم) و این درخواست ، یک دعا می باشد ، وصلواتی که در نماز ، در پایان تشهّد ؛ یا پس از ذکرِ واجبِ رکوع و سجود (1) ؛ یا در قنوت نماز(2) ، گفته می شود در حقیقت دعا و در خواستی از خداوند است (خداوندا بر محمد و آل او درود فرست)

• علاوه بر اینکه می توانیم در قنوت نماز دعا نموده و از خداوند حاجتی را طلب کنیم ؛ به ویژه اگر دعاهایی باشد که در قرآن وارد شده یا فراز هایی از دعاهایی باشد که از اهل بیت (علیهم السلام) وارد شده مانند اینکه در قنوت نماز این فراز از دعای کمیل را بخوانیم (اللهمّ قوِّ علی خِدمتکَ جَوارحی : خداوندا اعضای مرا در راه خدمت به دینت ، نیرو بخش ) یا اینکه در سجده ی آخر نماز پس از ذکر واجب دعا نموده و از خداوند عافیت را طلب نماییم(3)

--------------------------

1-مثلاً بعد از ذکر رکوع ، صلوات بفرستیم : سبحان ربی العظیم وبحمده اللهم صل علی محمد و آل محمد ؛ یا بعد از ذکر سجده ، صلوات بفرستیم : سبحان ربی الاعلی و بحمده اللهم صل علی محمد و آل محمد

2- توصیه شده قبل وبعد از دعا ، صلوات بفرستیم که تاثیر در اجابت دعا دارد ؛ مثلاً بگوییم : اللهم صل علی محمد و آل محمد ربّنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار اللهم صل علی محمد و آل محمد

3-مثلاً بگوییم : یا ولی العافیة ، أسئلک العافیة ، عافیة الدنیا والآخرة

ارزشمندی

ارزشمندی

• خیلی چیزها در زندگی دست به دست هم می دهد تا انسان به هدفی که دارد برسد ، مانند یک کشاورز که برای بدست آوردن یک محصول نیاز به زمین و خاک و آب و نور خورشید و وسائل زراعت و کارگر دارد تا بتواند لقمه ی نانی بدست آورد
• اگر انسان در زندگی هدف ارزشمندی داشته باشد تمام چیزهایی که او را به آن هدف می رساند نیز در حد خود ارزشمند خواهند بود ، مانند یک دانشمند که برای او علم ،کتاب ، قلم ، مدرسه ، دانشگاه ، استاد و معلم ارزشمند می باشد
• البته باید توجه داشت ارزشمند شدن یک چیز به نوع استفاده ای که از چیزی می برند نیز مربوط می شود ، مانند کتابی که حاوی مطالبِ سودمند برای انسان است و یا کتابی که حاوی مطالب گمراه کننده برای افراد می باشد ؛ که در صورت اول چیز با ارزشی است و در صورت دوم فاقد ارزش می باشد
• و گاه با ارزش بودن چیزی برای آن است که انسان را به یادِ چیزِ ارزشمند دیگری می اندازد ، مانند کفش و یا لباسِ شهیدی که از او به یادگار مانده و انسان را به یادِ فداکاری ها و خوبی هایی که آن شهیدِ در راهِ خدا داشته است می اندازد
• در این راستا ، شنیدن ِصدای اذان یا صدای مهربان پدر ومادری که فرزند خود را به نماز یاد آوری می کنند یا حتّی شنیدنِ صدای زنگ ساعتی که صبح ها ما را برای نماز صبح بیدار می کند ، برای انسان مؤمن و با معرفت ، با ارزش است ، چون او را به انجام عبادت و راز و نیاز با خداوند دعوت می کنند

ارزش معنوی

ارزش معنوی

• شایسته است افرادِ با ایمان ، عبادت خود را به بهترین وشایسته ترین صورت ممکن بجا آورده تا از آثار و برکات عبادت بیشتر بهره مند گردند
• رعایت آداب و شرایطِ عبادت به ویژه نماز ،  به عبادت کننده کمک می کند تا عبادت او هم از نظر کمّی و هم از نظر کیفی به بهترین صورت به انجام برسد ؛ مقصود از کمیّت نماز جنبه های ظاهری و اجزاء و شرایط آن از رعایت قبله ، طهارت و پاکی بدن و لباس و مکان نماز ، تعداد رکعات ، ترتیب و پی در پی بودن قسمت های مختلف آن و ... می باشد ؛ و مقصود از کیفیت نماز جنبه های باطنی نماز ، همچون معرفت ، تفکّر ، حالت توجّه و به یاد خدا بودن در حال نماز است که ارزش معنوی نماز را بالا می برد
• از این رو ممکن است افراد زیادی نماز خود را به شیوه ی صحیحی بجا آورده و هیچ کمبودی از نظر ظاهری در نماز آنان وجود نداشته باشد ، ولی از نظر باطنی نماز آنان در درجات متفاوتی باشد ، و هر کدام از ارزش معنوی متفاوت با دیگری بر خوردار باشد ، بر این اساس است که هر نماز به یک اندازه صاحب خود را از بدی ها وزشتی ها باز می دارد و از این جهت است که آثار و برکات نماز در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت خواهد بود

اول وقت

 

اول وقت

• یکی از چیز هایی که در بر پا داشتن نماز به آن تاکید شده است ، انجام آن در ابتدای وقت است ، از این رو برپا داشتن این عبادت در آغاز وقت از ثواب و بهره ی معنوی بیشتری بر خوردار است و این ثواب جنبه ی تشویقی هم برای نمازگزار دارد که امر الهی را در اولین وقتی که واجب می شود بجا آورد ، و به مرور زمان ، اهمیت اطاعت از امر خداوند نسبت به هر کار دیگری ، برای او  به صورت یک عادت نیکو در آید
• همانگونه که یک کارمندی که در یک سازمان مشغول به کار است موظف است در ابتدای وقت در محل کار خود حاضر گردد و اگر به صورت مستمر، دیر به محل کار خود حاضر شود آن را حمل بر اهمال کاری خواهند نمود ، در انجام نماز هم اگر به صورت مستمر و بدونِ عذر و دلیلِ موجّه ، نماز را در آخر وقت بجا آورند ، نشانه ی اهمال و سبک شمردن آن خواهد بود
• لذا در اذان نماز ، نماز گزاران را به "شتاب" در بر پا داشتن نماز دعوت می کنند(حی علی الصلوة) ، که این شتاب ، با انجام آن در اول وقت تحقق می یابد ، همچنانکه در سیره ی پیامبر(صلی الله و علیه وآله) و امامان معصوم(علیهم السلام) نیز اینگونه بوده که خود ، نماز را  در آغاز وقت بجا آورده و پیروان خویش را نیز به این امر توصیه می نمودند

راه مستقیم

راه مستقیم

• هر نماز گزار در طول شبانه روز چندین بار از خداوند در خواست هدایت به راه مستقیم را تکرار می کند(اهدنا الصراط المستقیم) در اینجا این سؤال پیش می آید که مگر نماز گزار در راه مستقیم نیست که چنین در خواستی را هر روز و شب تکرار می کند ؟
• پاسخ آن است که راه مستقیم مانند هر راه دیگری ، نقطه ی شروع و آغاز و نقطه ی پایانی دارد ، از این رو ممکن است کسی در آغاز در مسیر مستقیم باشد ولی در ادامه از راه مستقیم منحرف و خارج گردد ، بنابراین نماز گزار با تکرار "درخواست هدایت" از خداوند می خواهد که در ادامه ی زندگی در راه راست باقی بماند
• علاوه بر اینکه چنین در خواستی از خداوند ، این نکته را در بر دارد که نماز گزار نباید به خود مغرور شود وفکر کند اگر در حال حاضر در  راه مستقیم قرار دارد ، در آینده هم چنین است لذا باید با یاری خداوند از ایمان خود محافظت کند و از رفتن در راه های انحرافی پرهیز نماید تا گرفتار بی راهه نگردد
• نماز گزار تنها چنین خواسته ای را برای خود ندارد بلکه برای همه ی اهل ایمان چنین می خواهد و می گوید "ما را به راه مستقیم هدایت فرما" به این معنا که انسان اگر خیری را می خواهد برای همه می خواهد نه تنها برای خودش و هیچ خیری بالاتر از "هدایت" نیست

تاثیر پذیری

تاثیر پذیری

• انسان موجودی اجتماعی آفریده شده و تمایل دارد در کنار دیگران زندگی نموده و نیاز های خویش را به کمک دیگران  برآورده سازد ، انسان در زندگی اجتماعی خود ، هم از دیگران تاثیر می پذیرد و هم بر آنان تاثیر می گذارد ، این تاثیر ها شامل تاثیرات خوب و بد و مثبت ومنفی خواهد بود
• بخشی از تربیت و شکل گیری شخصیت هر انسانی نیز در بستر همین روابط اجتماعی به وقوع می پیوندد ، گر چه هر انسانی در میزان اثر گذاری واثر پذیری با دیگری تفاوت دارد
• یکی از مواردی که انسان از بدو تولد تا دورانی که شخصیت او شکل گرفته و به ثبات برسد ، تحت تاثیر آن قرار می گیرد ، رفتارهای عبادی است ، کودکان از زمان طفولیت با دیدن اعمال مذهبی در خانواده و محیط زندگی خود ، تدریجاً با این مقوله آشنا شده و حتی برخی این اعمال را تقلید می کنند و بستگی به اینکه چگونه چنین اعمالی در وجود آنان نهادینه شده باشد در بزرگسالی تصمیم می گیرند که آن را دنبال نموده یا رها سازند
• بطور کلی استمرار و تاکید معقول و آگاهانه و به دور از تحمیل ، باعث می شود از دوران نوجوانی ، تعهّد به انجام عبادت در  آنان پدید آمده و عبادت از سوی آنان کنار گذاشته نشود ، گر چه در ادامه ی زندگی ، همسر، دوست و محیطی که در آن زندگی می کنند نیز در تعهّد یا عدم تعهّد آنان نسبت به عبادت تاثیر گذار خواهد بود
• گرچه شایسته است انسان هایی که دغدغه انجام عبادت را داشته و نسبت به انجام آن احساس مسئولیت می کنند ، با انسان هایی همراهی نمایند که رفتار و افکار آنان تاثیر نا مطلوبی بر انجام عبادت از سوی آنان بر جای نگذارد

به یاد پیامبر(ص)

 

به یاد پیامبر(ص)

• هر پیامبری که از جانب خداوند برای هدایت بشر مبعوث شده است ، با زحمات فراوان و صبر وشکیبایی در برابر دشمنان و مخالفان آیین الهی ، دین و شریعت الهی را در میان مردم تبلیغ نموده و گسترش داده  ، تا مردم از جهل و نادانی و گمراهی نجات پیدا کرده و به سعادت دنیا و آخرت نائل گردند
• در این راستا پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله نیز همچون پیامبران پیش از خویش به این امر اقدام نموده تا امروز این آیین کاملِ الهی در اختیار ما قرار گرفته و از هدایت و آموزه های حیات بخش آن بهره مند می باشیم ، به همین علت ما در عبادت خود (نماز) در چند مورد از ایشان یاد می کنیم
• در ابتدا ، پیش از ورود در نماز و در هنگام گفتن اذان ، شهادت و گواهی به رسالت ایشان می دهیم و اعتراف می کنیم که پیامبر صلی الله علیه وآله فرستاده ی خداوند است ، و این آیین و تمام دستورات آن را از جانب خداوند برای بشر به ارمغان آورده است
• سپس در تشهّد نماز ، نام پیامبر را برده و بر ایشان و خاندان معصوم آن حضرت که ادامه دهنده ی رسالت ایشان هستند درود و صلوات می فرستیم ، و در پایان نماز با عنوان "نبی" که پیغام آور خداوند است به ایشان سلام داده  و بدین ترتیب پیش از نماز و در میانه و انتهای نماز ، از ایشان یاد می کنیم ؛ به این امید که قدردان زحمات ایشان بوده و آن حضرت را الگوی خود قرار دهیم

نیاز انسان

نیاز انسان

• برخی با این استدلال که خداوند به عبادت ما نیازی ندارد ، از عبادت کردن دوری نموده و عبادت را یک امر دلبخواهی دانسته که هر کس بخواهد ، عبادت نماید و هر کس نخواهد ، عبادت نکند ؛ در حالیکه اصل عبادت کردن بر اساس یک برنامه و دستور خاصی است که هر فرد با ایمانی بر اساس آن ، به عبادت می پردازد
• از آنجایی که خداوند انسان را با هدفِ عبادت و بندگی آفریده است ، برای این هدف ، برنامه ای را برای هر فردِ مکلّفی ، قرار داده که در اوقات و با شرایطِ خاصی ، به عبادت خداوند بپردازد  تا  با انجام آن بتواند در مسیر هدفی که آفریده شده حرکت کند ، و در این راستا ، بخشی از عبادات را بر انسان واجب و الزام نموده تا مورد غفلت وبی توجّه ای قرار نگیرد
• در این جهت افرادی اگر بخواهند بیش از آنچه بر آنها واجب شده عبادتی را انجام دهند ، آن عبادات به صورت مستحب قرار داده شده  ، که هر فرد با توجه به شرایط خود می تواند آنها را انجام دهد  ، بنا براین شکی نیست که خداوند به عبادت انسان نیازی ندارد ولی انسان در مسیر دست یابی به کمال و رسیدن به قرب الهی نیازمند عبادت و بندگی خداوند می باشد

لذت بخش

لذت بخش

• بسیاری از چیز هایی که برای انسان لذت بخش است ، هر کدام دارای لذتی است که با لذت های دیگر قابل مقایسه نمی باشد ، مثلاً خوردن غذایی که خوشمزه است لذتی دارد که در نوشیدن یک نوشابه نمی باشد ، یا رفتن به طبیعتی زیبا دارای لذتی است که با خوابیدن در بستری نرم قابل دست یابی نیست ، یا کمک کردن به یک انسان نیازمند ، احساس خوشایندی برای انسان خواهد داشت که با دیدن یک دوست و سخن گفتن با او حاصل نمی شود
• هر لذت ، احساس خوشایند و ماندگاری را برای انسان پدید می آورد که طبعِ آدمی خواهان آن است که بار دیگر تکرار گردیده و دوباره آن را تجربه نماید ، همانگونه که انسان از درد و رنج و احساس نا خوشایندی که دارد دوری نموده و از تکرار آن پرهیز می کند
• یکی از بزرگترین لذت ها برای انسان که با هیچ لذتی برابری نکرده و آثار و برکات بسیاری را به دنبال خواهد داشت ، لذت ارتباط با خداوند وانس با او از طریق نماز است ، این لذت دارای مراتبی است که می تواند به مرور زمان افزایش پیدا نماید
• هر چه معرفت انسان نسبت به خداوند افزایش و به فلسفه ی عبادت توجّه بیشتری نموده و ذهن و روح خود را از توجه به مادیات ، فارغ نماید ، از این لذت بهره ی بیشتری خواهد برد