محافظت

محافظت از نماز ، موضوعی است که نخست در قرآن کریم مطرح شده است  و در نهج البلاغه نیز انعکاس یافته است (1) و فقها و مفسّرین ، در توضیح آن نکاتی را مطرح کرده اند ، از جمله گفته اند : محافظت از نماز به انجام آن در اوقات و زمان های مخصوص آن تحقّق می یابد (2) امام علی علیه السلام در این باره می فرمایند : نماز را در وقت خودش به جاى آر، نه اینکه در بیکارى زودتر از وقتش بخوانى، و به هنگام درگیرى و کار آن را تأخیر بیندازى، و بدان که تمام کردار خوبت در گرو نماز است (3)

علاوه بر اینکه محافظت از نماز با مداومت و استمرار در انجام آن تحقق می یابد (4) ، لذا اگر کسی مراعات این استمرار را نکند و به صورت دائم ، نماز را بجای نیاورد در حقیقت از نماز خویش محافظت ننموده است .

یکی دیگر از جلوه های محافظت از نماز را به محافظت آن ، از چیزهایی دانسته اند که باعث باطل شدن و به هم خوردن نماز می گردد (5) مانند چیزهایی که باعث باطل شدن وضو می شود ، یا روی گرداندن از جهت قبله ، یا با صدای بلند خندیدن ، خوردن وآشامیدن در بین نماز و ...(6)

و بخش دیگری از محافظت از نماز را به رعایت شرائط نماز ( چون تکبیره الاحرام ، قرائت ، نیت نماز ، رکوع و سجود و ...) دانسته اند (7) (8)

----------------------

1- وَ حَافِظُوا عَلَیْهَا ) نهج‏البلاغة خطبه 199(صبحی‏الصالح)    صفحه‏ى 316  (

2-إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن، ص: 44

3-ترجمه ‏نهج ‏البلاغه ‏نامه 27 (دشتى)، صفحه ‏ى 511

4-تفسیر الصافی، ج‏1، ص: 268

5- إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد؛ ج‌1، ص: 79

6- وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)؛ ص: 167

7- شرح ‏نهج..(السیدعباس)  ج 3  صفحه‏ ى 420     

8-جامع عباسى و تکمیل آن (محشى، ط - قدیم)؛ ج‌1، ص: 43

تعهّد

امام علی علیه السلام در خطبه ی 199 نهج البلاغه نکات ارزشمندی را در باره ی نماز مطرح نموده اند ، یکی از آنها توصیه به تعهّد نسبت به نماز است (1) ، تعهّدکه به معنای جویایِ چیزی شدن و تجدید عهد نمودن می باشد (2) به این معنا است که مسلمان ، نسبت به عبادت خداوند یعنی نماز متعهّد باشد ، همانگونه که چیز ارزشمندی را به انسان سپرده باشند و از او بخواهند از آن مراقبت کند تا خلل و آسیبی به آن وارد نشود ، و نماز که یک سرمایه ی معنوی برای انسان است ، باید چنین جایگاه و اهمیتی را برای فرد مسلمان داشته و در انجام آن کوتاهی و قصوری از ناحیه ی انسان صورت نگیرد تا به خوبی به انجام رسد .

------------------------

1- تعاهدوا أمر الصّلاة

2-لسان العرب، ج‏3، ص: 311

تکرار

• نماز به عنوان یک عبادت در شبانه روز چندین بار تکرار می شود ، تکرار نماز آنهم در ساعات مختلف شب و روز برای این است که یاد خداوند در تمام لحظات برای انسان زنده باشد و بر اثر فرو رفتن در مادیات که خاصیت غفلت آفرین دارد ، انسان یاد خداوند را به فراموشی نسپارد ، چون یاد خداوند زمینه بخش هر خیری است و فراموشی خداوند منشأ هر بدی است ، البته یاد خداوند مراتبی دارد که یک بخش آن که بخش سطحی و رویین آن است ، ذکر زبانی است ولی ذکر زبانی قدم اول است نه گام آخر و نباید در این سطح متوقف شود بلکه ذکر و یاد خداوند مقدمه ای برای تحوّل درونی و ذکر قلبی است و به تعبیر دیگر برای این است که انسان با تمام وجودش به یاد خدا باشد